Stap voor stap

‘Overheden zijn druk bezig met hun voorbereidingen op de Omgevingswet. De beweging is dus al gestart’, ziet Ineke. ‘Het einde van de transitie is voorzien voor 2029. De kunst is dat je de boog op spanning houdt. Met andere woorden: hoe houd je collega’s, initiatiefnemers en belanghebbenden betrokken? Iedere organisatie kan daarvoor haar eigen mijlpalen kiezen. En er zijn natuurlijk belangrijke stappen die we met elkaar, alle overheden gezamenlijk, zetten. Bijvoorbeeld bij de ontwikkeling van het digitaal stelsel Omgevingswet (DSO). Als je er van een afstandje naar kijkt, zie je een soort wolkjes van mijlpalen. Kleine en grote momenten, individuele en gezamenlijke gedenkwaardige stappen wisselen elkaar af.’ 

Spreeuwenwolk

Kristel: ‘Tegelijkertijd staan gemeenten ook voor andere grote uitdagingen, zoals integratie, armoedebestrijding en klimaatadaptatie. Daar zijn ze de komende jaren druk mee bezig. Met de komst van de nieuwe colleges in gemeenten, in het voorjaar van 2018, wordt de ambitie herijkt. Intussen werken gemeenten aan de invoering van de Omgevingswet. Dienstverlening, participatie, ketensamenwerking, zaakgericht werken, visievorming zijn allemaal aspecten van die wet. Dat geldt ook voor provincies en waterschappen. De mijlpalen van de Omgevingswet kunnen en zullen ook met andere ontwikkelingen meebewegen. In die zin lijken de wolken van mijlpalen zoals Ineke ze schetst op spreeuwenzwermen: prachtige formaties die als een georganiseerde chaos met z'n allen dezelfde kant op gaan. Niet wetend waar ze precies uitkomen, maar gericht op het bij elkaar blijven. Alleen ben je kwetsbaar. Binnen de zwerm wisselen koplopers en volgers elkaar af. Dat kun je ook zien als het onderweg afkijken bij en leren van elkaar.’ 

Tips 

Iedere transitie begint bij jezelf. Wat kun je doen om fit en in beweging te blijven? Ineke en Kristel geven 3 tips:

1. Herdefinieer succes
'Bij een beweging is het proces uitermate belangrijk. Als je de mate van succes alleen in termen van harde resultaten meet, doe je jezelf en alle betrokkenen te kort. Een gesprek kan een doorbraak zijn op het moment dat iedereen het doel van de volgende stap begrijpt en omarmt. Op het moment zelf lijkt die stap misschien triviaal, maar later blijkt het een cruciale stap. Heb daar oog voor.'

2. Hollen en stilstaan
'De kunst is ook om zowel in beweging te blijven als regelmatig tijd voor reflectie te nemen. Als je wat afstand neemt, vallen patronen je pas op en kun je er iets mee. Denk aan die spreeuwenwolken. Het is niet hollen óf stilstaan, het is beide. Nu ja, hollen met beleid natuurlijk.'

3. Durf te vragen
'Iedere gemeente, waterschap, provincie, uitvoeringsorganisatie en rijkspartij – net als ieder bedrijf en elke burger – bepaalt zelf hoe zij met de Omgevingswet omgaat. Iedere organisatie heeft immers haar eigen historie en toekomstplannen. Dat maakt iedere opgave uniek. Het aardige is dat de uitdagingen en vraagstukken die zij onderweg tegenkomen dat niet zijn. Die lijken meer op elkaar dan ze verschillen. Zoek elkaar dus op. Durf te vragen. Dat is niet alleen leerzaam maar ook inspirerend.'

Het Bureau ICT-toetsing (BIT) voerde dit voorjaar een onderzoek uit naar het digitaal stelsel Omgevingswet. Op vrijdag 6 oktober informeerde minister Schultz van Haegen de Eerste en Tweede Kamer over het BIT-advies en haar reactie daarop. Bij de inwerkingtreding van de wet moet er een werkend digitaal stelstel zijn. Het BIT adviseert om de complexiteit te reduceren bij de ontwikkeling tot aan de inwerkingtreding. En daarna het stelsel in stapjes verder te ontwikkelen. Daarnaast adviseert het BIT om gebruikers nog beter te betrekken. De minister, VNG, IPO en de UvW hechten veel waarde aan het advies. De aanbevelingen worden de komende maanden verder uitgewerkt door een taskforce.

Derde kwartaaldemonstratie digitaal stelsel Omgevingswet 

Binnen de huidige opdracht en met het BIT-advies in het achterhoofd, ontwikkelt het digitaal stelsel Omgevingswet zich stapsgewijs verder. Op 19 september bezochten bijna 200 belangstellenden de derde kwartaaldemonstratie van het digitaal stelsel. Daarin toonden de verschillende ontwikkelteams wat zij het afgelopen kwartaal bereikten. Het digitaal stelsel bouwt aan 3 ketens:

1. Van plan tot publicatie: over de digitalisering van de plannen en regels van de bevoegd gezagen.
2. Van idee tot afhandeling: het vernieuwde digitale loket.
3. Van vraag naar informatie: over het ontsluiten van ruimtelijke informatie.  

Waterschapsverordening 

Binnen elke keten zijn flinke stappen gezet. De keten ‘van plan tot publicatie’ werd voor het eerst werkend getoond aan de hand van een eenvoudige waterschapsverordening. Deze verordening was door de waterschappen opgesteld volgens de huidige versie van de standaard (STOP/TPOD 0.75). In de demo werd de waterschapsverordening aan het stelsel aangeboden. En gecontroleerd of het aan de standaard voldoet. Na een ‘ok’ werd de waterschapsverordening opgenomen in de Landelijke Voorziening Bekendmaken en Beschikbaar stellen (LVBB). Het team achter de Stelselcatalogus maakte een link naar de catalogus en liet zien dat het mogelijk is om begrippen uit de waterschapsverordening op te zoeken. De waterschappen maakten toepasbare regels van het werkingsgebied in de  waterschapsverordening. Uit de demo bleek dat de regels kunnen worden ingevoerd in de  registratie toepasbare regels. Daarna werd het werkingsgebied getoond in de viewer. Voor het eerst werkte de keten ‘van plan tot publicatie’. 

Werkingsgebied 

Toepasbare regels zijn ook van belang in de vragenboom die een initiatiefnemer doorloopt bij het indienen van een aanvraag in het loket. De demo toonde dat het werkingsgebied van de waterschapsverordening beperkingen meegaf bij het indienen van een aanvraag. Daarmee werd de link gelegd naar de keten ‘van idee tot afhandeling’. Ook bleek dat de locatie van invloed kan zijn op de vragenbomen. Een melding over brandveilig gebruik in Amersfoort is daarmee bijvoorbeeld anders dan een melding in Eindhoven, waar andere regels gelden.

Gebruikerstest 

Het afgelopen kwartaal is getest of het loket, zoals dat bedacht is, ook logisch is voor gebruikers. Bij een aantal burgers is meegekeken hoe zij het loket gebruiken. Het bleek dat het loket hoog scoort op duidelijkheid. De begrippen die gebruikt worden zijn minder helder voor de gebruikers. Zo dacht een aantal gebruikers dat met ‘bevoegd gezag’ de politie werd bedoeld. De demonstratie eindigde met een doorkijkje naar het vierde kwartaal. Het thema van dat kwartaal is ‘samen in de keten’. Op 18 december vindt de demonstratie van de resultaten van het vierde kwartaal plaats.

Omgevingsvisie 

We merken dat veel mensen nieuwsgierig zijn naar de pilots omgevingsvisie. Wat is er gebeurd sinds de startbijeenkomst op 30 mei? Irma: ‘Er zijn 5 intervisiegroepen gevormd en de eerste sessies met experts hebben we inmiddels achter de rug. De deelnemers gingen bij elkaar op bezoek. Deelden hun ervaringen en leerden van die van anderen. Dat werkt goed. Den Helder inspireert Zwartwaterland en Barneveld terwijl Leiden Parkstad Limburg op ideeën brengt.’